De evolutie van de energie-efficiëntie van woningen in Vlaanderen en de impact van socio-economische huishoudkenmerken

Abstract

Onder impuls van de EU wordt al vele jaren inspanning gedaan om de energetische kwaliteit van de Vlaamse woningen te verbeteren, via wetgeving, renovatieprogramma’s en subsidies. De Vlaamse overheid zelf volgt op regelmatige basis de evolutie van de energieprestatie van nieuwe en bestaande woningen op. Deze evolutie blijkt positief, in de zin dat nieuwe woningen gemiddeld energiezuiniger worden en dat globaal het energieverbruik per woning en per huishouden in Vlaanderen stelselmatig daalt sinds 2003. Deze resultaten zeggen echter niets over de mate waarin de verschillende socio-economische groepen van deze verbeterde energieprestaties kunnen genieten. Daarom schetst deze paper aan de hand van de resultaten van de Woonsurvey 2005 en het Grote Woononderzoek 2013 een beeld van de evolutie van de energie-efficiëntie van de Vlaamse woningen, opgesplitst per inkomensklasse, opleidingsniveau, huishoudtype en eigendomsstatuut. Hieruit blijkt dat er een duidelijke vooruitgang is waar te nemen, niet alleen bij de meest sterke groepen, maar ook bij de zwakkere groepen. De vooruitgang is het grootst voor isolerend glas en dak/zolderisolatie. Voor muur- en vloerisolatie is dit meestal minder en daar is de achterstand van sociaal zwakkere huishoudens het grootst. Nochtans zijn muur- en vloerisolatie essentiële onderdelen van een energiezuinige woning. Ook voor de toepassing van hernieuwbare energie is er nog een duidelijke kloof tussen de socio-economisch zwakkere en sterkere huishoudens. De sterkste huishoudens zijn er duidelijk op vooruitgegaan, terwijl bij de zwakste huishoudens er een status-quo is. Voor de toepassing van efficiënte verwarmingssystemen kan het verschil tussen eigenaars en huurders gezien worden als een indicatie dat ook hier de sterkere huishoudens meer dan de zwakkere huishoudens gebruik maken van de meest efficiënte verwarmingssystemen. Uit de resultaten blijkt bovendien dat premies en subsidies beduidend minder worden gebruikt door de huishoudens die dit het meeste nodig hebben, zelfs als ze maatregelen (laten) uitvoeren. Dit kan een aanduiding zijn dat de communicatie errond en de praktische afhandeling nog te complex zijn en dat hierin nog een groot verbeteringspotentieel ligt. Er zal in de toekomst dan ook vanuit het beleid nog meer aandacht moeten besteed worden aan het toegankelijk maken van deze maatregelen voor socio-economisch zwakkere huishoudens.

Under impulse of the EU many efforts have been done in the last decade to improve the energy quality of Flemish dwellings, through legislation, renovation programs and subsidies. The Flemish authority itself through the Flemish Energy Agency regularly controls the evolution of the energy performance of new and existing dwellings. This evolution is positive, in a sense that new dwellings are on average more energy efficient and that the energy consumption per dwelling and per household in Flanders is systematically decreasing since 2003. However, these results do not give information on the progress of the different socio-economic groups with regard to energy efficient housing. Therefore this paper presents, based on the results of the Housing survey 2005 and the Large Housing Research 2013, the evolution of the energy efficiency of Flemish dwellings, subdivided for income, educational level, household type and ownership. This shows that there is a clear progress, not only for the socio-economic stronger groups, but also for the weaker groups. The largest progress is achieved for insulated glazing and roof/attic insulation. For wall and floor insulation the progress is less and here the arrear is larger for socio-economic weaker groups, despite the fact that wall and floor insulation are essential components of an energy efficient house. Also in the application of renewable energy there is a clear gap between stronger and weaker groups, with a progression for the strongest households and a status quo for the weaker households. With regard to efficient heating systems, the difference between house owners and renters can be considered as an indication that also here stronger households make more use of it than weaker households. Furthermore, the results clearly show that financial support measures are much less used by households that need them the most, even when they have executed energy saving measures. This can be an indication that the communication and administration related to financial support measures is still too complex and should be improved.