Financiële steun voor investeringen in energie. Verdelingsanalyse van REG-premies en belastingvoordelen

Abstract

Dit rapport bevat de analyse van de REG‐premies uitbetaald aan particulieren door de netbeheerders in de periode 2009‐2014, en van de fiscale voordelen voor particuliere belastingplichtigen voor investeringen in energiebesparende maatregelen, voor de aanslagjaren 2006‐2013. De REG‐premies zijn door de Vlaamse Regering opgelegd aan de netbeheerders in het kader van de REG‐openbaredienstverplichtingen en gelden dus enkel voor Vlaamse huishoudens, terwijl voor de belastingvermindering (tot 2014 een federale bevoegdheid) enkel de gegevens voor het Vlaams Gewest geanalyseerd zijn. De analyse legt de zeer grote complexiteit en volatiliteit bloot van zowel de premieregeling als de fiscale voordelen in die periode. Het bijna jaarlijks wisselen van zowel het soort maatregelen waarvoor een financiële ondersteuning mogelijk was als de voorwaarden en hoogte van het voordeel, zijn zeker een belangrijke drempel geweest voor veel huishoudens om gebruik te maken van deze ondersteuningsmaatregelen. In welke mate deze financiële ondersteuningen een stimulans zijn geweest om over te gaan tot investeren in energiebesparing, is moeilijk eenduidig te achterhalen uit deze data, maar de indruk leeft toch dat het een sensibiliserend en mobiliserend effect heeft gehad. De grote vertegenwoordiging van vooral economisch sterkere huishoudens bij de fiscale voordelen en ook het beperkte aandeel van beschermde afnemers bij de premies lijkt erop te wijzen dat dit effect het grootst is geweest bij de meer gegoede huishoudens die waarschijnlijk ook zonder deze ondersteuning de middelen hadden om de investering te doen. Vraag is echter of zij deze stap hadden gezet zonder deze stimulans. Voor de minst gegoede huishoudens, die het meeste baat zouden hebben bij energiebesparende investeringen, vanuit een nood aan beter comfort en/of een lagere energiefactuur, blijkt de stimulans duidelijk niet groot genoeg te zijn en/of te weinig bekend. Voor hen is hoogstwaarschijnlijk de hoge initiële investeringskost een (voorlopig) onoverbrugbare barrière. De bestaande ondersteuningsmaatregelen kunnen belangrijk zijn om de hogere sociale groepen effectief aan te zetten tot investeren in energiebesparen, maar voor de laagste sociale groep zijn duidelijk extra maatregelen nodig om de verschillende barrières en niet in het minst de financiële barrière te overbruggen, want zij zullen het meest baat hebben bij een sterke verbetering van de energieprestatie van hun woning. Ook voor huurwoningen is er duidelijk nog werk aan de winkel.