Het lichaam, een unheimliche gast in therapie?

Abstract

Samenvatting Het lichaam is vaak een vreemde, soms zelfs vervelende gast in de therapieruimte van de klinisch psycholoog-psychotherapeut. In dit artikel tonen we aan dat dit eigenlijk niet zo hoeft te zijn maar dat het lichaam verwelkomd zou kunnen worden als een meer centrale genodigde. Allereerst is het lichaam innig verweven met historische ontwikkelingen binnen de klinische psychologie en psychotherapie. Daarnaast biedt het lichaam een unieke toegangspoort in therapie tot wat we fenomenologisch kennen als onze lijfelijkheid en belichaamde identiteit. Deze relatie tussen het lichaam enerzijds en niet-talige, limbische netwerken en het impliciet-procedureel geheugen anderzijds wordt vanuit breinwetenschappen steeds duidelijker onderbouwd en staat van oudsher centraal in de lichaamsgerichte psychotherapie (LPT) en meer recent, de somatische psychologie. Met een scala aan lichaamsgerichte methoden en technieken rond aanraking, beweging en houding, ademhaling en evocatieve expressie hanteert men hierbij lichaamsbewustwording als gemene deler. Hoewel de doeltreffendheid van LPT bij psychosomatische coping, trauma en alexithymie ondersteund wordt, ontbreekt het voorlopig aan voldoende systematisch outcome-onderzoek. Daarnaast dient benadrukt dat een volwaardige toepassing van LPT enkel mogelijk is na een gedegen opleiding en binnen een helder deontologisch kader.

The body is often a strange and sometimes even annoying guest in psychotherapy. In this present article we try to point out why this does not have to be the case and the body may instead be welcomed in therapy. Firstly the body has its intricacies with historical developments in clinical psychology and psychotherapy. Secondly the body offers an intriguing entry point to what is known in phenomenology as ‘embodiment’ or as ‘the lived body’. This relationship between the body at one hand and nonverbal, limbic and implicit memory at the other hand is recently getting more ground from brain research. In addition, this connection has always been a pivotal element in body psychotherapy and somatic psychology where body awareness is a central feature when working with touch, movement, posture, breathing and evocative language. Although the effectiveness of body psychotherapy in psychosomatic dysfunctioning, trauma and alexithymia has been shown, rigorous and systematic outcome research is still lacking. Finally it should be emphasized that body psychotherapy can only be practiced after sound training and throughout a solid ethical frame.